Kawa na światowym rynku

Kawa to główne źródło kofeiny i jedna z najpopularniejszych używek co sprawia, że należy do najbardziej pożądanych surowców. Uprawianie rośliny kawowca wymaga odpowiednich warunków klimatycznych, dlatego nie każdy może otworzyć plantację kawy. Uprawy znajdują się pomiędzy 23, a 25 stopniem szerokości geograficznej w tzw. Pasie Kawowym. Obejmuje on tereny Ameryki Środkowej i Południowej, Afryki Środkowej, Indie, Indonezję i Nową Gwineę. Dodatkowo każdy gatunek potrzebuje zupełnie innych warunków, aby optymalnie kwitnąć. Przemysł kawowy stał się na tyle popularny, że w niektórych krajach stanowi ogromną część gospodarki i zapewnia pracę milionom ludzi. Główne kraje, które zajmują się produkcją kawy to Brazylia, Wietnam, Kolumbia, Indonezja, Indie czy Etiopia.

Największe plantacje kawy na świecie

Brazylia może pochwalić się największą produkcją kawy. Rocznie uzyskuje około 2,44 mln ton tego surowca, co stanowi 1/3 światowej produkcji. Do pracy przy 3 miliardach krzewów zatrudnia się tam około 5 milionów ludzi. Kawa w Brazylii stanowi 1/5 część całego eksportu. Najbardziej znane odmiany brazylijskiej kawy to Bourbon, Typica, Mundo Novo czy Catuai. Charakteryzują się łagodnym smakiem z delikatnymi nutami czekoladowymi, pozbawionymi kwasowości.

Kolejnym ogromnym producentem kawy jest Wietnam, gdzie otrzymuje się około 1,17 mln ton kawy rocznie. Produkowane tam ziarna to głównie robusta, czyli uważana przez wielu za odmianę mniej szlachetną niż arabika. Kawa w Wietnamie pojawiła się dopiero w roku 1857 dzięki francuskim misjonarzom i stanowi drugą co do wielkości produkcję na świecie.

Jeśli rozmawiamy o produkcji kawy, to nie możemy zapomnieć o Kolumbii. Jej tereny są idealnie przystosowane do uprawy krzewów kawowca. Przez cały rok panuje ciepły klimat, a przechodzące przez nią Andy są świetnym miejscem pod plantacje. Rocznie produkuje się tam około 0,88 mln ton kawy. Jest trzecim co do wielkości producentem tego surowca, jednak jeśli chodzi o wysokiej jakości arabikę, to ustępuje tylko Brazylii.

Uważana za kolebkę kawy jest Etiopia, gdzie pasterz Kaldi odkrył jej właściwości. W Etiopii od tysiącleci kawę uprawia się w ten sam sposób. Mimo że krzewy hoduje się tam w małych gospodarstwach to wydobywane ziarna są uznawane za jedne z najlepszych. Charakteryzuje je kwaskowaty, owocowy smak. W Etiopii rocznie uzyskuje się około 0,26 mln ton kawy.

Warto wiedzieć, że w Nowojorskiej Giełdzie Kawy i Cukru odbywa się główna sprzedaż oraz kupno kawy, a największy port przeładunkowy znajduje się w Niemczech w Hamburgu.

Na świecie może zabraknąć kawy!

W 2050 roku połowa terenów, na których obecnie uprawia się kawę, może być do tego niezdatna – alarmują eksperci. Już teraz zmiany klimatu sprawiają, że zbiory kawy są coraz gorsze. A skoro tak, to i ceny kawy na półkach sklepowych i w kawiarniach będą stopniowo rosnąć.

Kawoszy czekają trudne czasy. Według ekspertów z Centrum im. Adama Smitha, autorów raportu „Ile zapłacimy za kawę? Dynamika i perspektywy ceny kawy”, już niedługo trzeba będzie sięgnąć głębiej do portfela, by pozwolić sobie na chwilę przyjemności z aromatyczną kawą. Główną przyczyną są zmniejszające się zasoby kawy, co jest spowodowane pogarszającymi się warunkami klimatycznymi. Największych producentów kawy na świecie, czyli Brazylię i Wietnam, dotknęły w 2016 roku uciążliwe susze, przez co zbiory uprawianej tam kawy były dużo uboższe. Konsekwencją tych zdarzeń są wyższe ceny kawy na światowych rynkach, co ma również bezpośredni wpływ na sytuację w Polsce. Nic zatem dziwnego, że miłośnicy kawy muszą być gotowi na to, by więcej za nią zapłacić.

To niedobra wiadomość, bo mało kto wyobraża sobie początek dnia bez kubka aromatycznej, „małej czarnej”. Kawa jest częścią porannego rytuału, zapewnia pozytywne nastawienie przed długim dniem pracy, czy rodzinnymi obowiązkami. Czarna czy z mlekiem, z cukrem lub bez, w domu, na mieście, w samotności albo towarzystwie – nie ulega wątpliwości, że Polacy uwielbiają kawę. Kawa już od dawna jest dla nas nie tylko sposobem na pobudzenie, ale także metodą na miłe spędzenie czasu i elementem łączącym ludzi. Jak wynika z badań INSE Research „Rynek kawy”, aż 80 proc. rodaków deklaruje się jako regularni amatorzy kawy, a 60 proc. przyznaje, że pije ją codziennie.

Aby otrzymać wysokiej jakości kawę, powinna być ona uprawiana w ściśle określonych, wymagających warunkach. Jeżeli chodzi o arabikę, najpopularniejszy gatunek kawy na świecie, konieczne jest nie tylko umiejscowienie jej upraw na określonej wysokości nad poziomem morza, ale także odpowiednia temperatura – na poziomie od 18 do 21° C. Jeżeli tak się nie stanie, wówczas roślina dojrzewa zbyt szybko lub zbyt wolno, co sprawia, że jej ziarna, z których powstaje napój, są dużo gorszej jakości. Dodatkowo częstsze występowanie susz, przerywanych intensywnymi opadami, jak miało to miejsce w 2016 roku, sprzyja rozwojowi szkodników, żerujących na roślinach.

Nie ulega wątpliwości, że kawa jest niesamowicie popularnym napojem, po który chętnie sięgają ludzie ze wszystkich stron globu. Niestety, wszystko wskazuje na to, że czasy, kiedy jej cena była niska, minęły bezpowrotnie. Znajdujemy się obecnie w sytuacji, gdzie chętnych do jej picia jest z roku na rok coraz więcej, a samej kawy coraz mniej. Obawiamy się, że to zjawisko może się tylko pogłębiać do momentu, kiedy zmiany klimatyczne sprawią, że albo nie będzie dobrych warunków do jej uprawy, albo jej ceny będą znajdować się na bardzo wysokim poziomie, co sprawi, że będzie to napój dostępny tylko dla wąskiej grupy ludzi – mówi Przemysław Remin, jeden z autorów raportu „Ile zapłacimy za kawę? Dynamika i perspektywy ceny kawy”.

Producenci kawy stają zatem przed trudnym dylematem – muszą wybrać między podnoszeniem cen lub obniżaniem jej walorów smakowych. Zważywszy na to, że duży odsetek miłośników czarnego napoju deklaruje, iż najważniejszy jest dla nich właśnie smak, wszystko wskazuje na to, że będziemy mieli do czynienia z pierwszym scenariuszem. Podniesienie cen pozwoli producentom częściowo ograniczyć straty spowodowane mniej obfitymi plonami, ale nie rozwiąże głównego problemu – zmian klimatycznych, przez które na świecie jest coraz mniej dogodnych terenów pod uprawę kawy. Jeśli sytuacja nie ulegnie poprawie, a klimat będzie się dalej pogarszał, któregoś dnia, być może już w 2050 roku, okaże się, że od tej pory poranki będą dla miłośników kawy jeszcze trudniejsze, niż dotychczas.

Ceny kawy w 2017 – raport PDF

O Centrum im. Adama Smitha:

Centrum im. Adama Smitha to pierwszy polski think-tank, założony w 1989 roku. Swoją aktywność koncentruje na prowadzeniu badań, edukacji i tworzeniu ustawowych rozwiązań systemowych. Centrum skupia środowisko złożone z ekonomistów, prawników, politologów, socjologów, informatyków oraz przedstawicieli innych dziedzin. Publikuje broszury, książki i realizuje programy telewizyjne. Co roku Centrum wylicza Dzień Wolności Podatkowej w Polsce.